Soru-Cevap

Allah Bizi Neden Yarattı? Buna İhtiyacı mı Vardı?

Soru: Allah bizi neden yarattı? Buna ihtiyacı mı vardı?

Cevap: İhtiyaç, acizlikten kaynaklanan bir neticedir. “İlah” için ise böyle bir şey tasavvur edilemez. Zira İlah, acizlikten münezzeh olandır.

Cenab-ı Allah Muhtaç Olmaktan Münezzehtir

Gerek Kur’an’ı Kerîm’de[1] gerek hadis-i şeriflerde[2] gerekse de kelam kitaplarımızda[3] Cenab-ı Allah’ın “muhtaç” bir varlık olmadığı temel bir husus teşkil etmektedir. Kâdir-i Mutlak olan Allah, hiçbir şeye ihtiyacı olmayan el-Ganî, bilakis tüm mevcûdâtın kendisine ihtiyaç duyduğu es-Samed’dir.

Hal böyle olunca da kendi zatına dönük bir fayda veya çıkardan bahsetmek mümkün değildir. Kitaplarımızda bu mesele Allah’ın bir garazla (amaçla) iş yapıp yapmayacağı başlığında incelenmektedir.[4]

Dolayısıyla Allah bizleri veya kâinatı herhangi bir şeye ihtiyaç duyduğu için yaratmamıştır. O zaman niçin yaratmıştır?

Neden Yarattı?

Evvela şunu ifade edelim ki bu, kolay bir soru değildir. Tarihten bu yana çok konuşulmuş, farklı yorumlar yapılıp cevaplar aranmıştır.

Bazıları bu sorunun aklî bir cevabının olmadığını söylerken, bazıları sanatını icra etmek isteyen bir sanatçıya benzetmiştir. Bazıları da güneşe neden ışık verdiği sorulamayacağını, onun işinin bu olduğunu misal göstererek Cenab-ı Allah için de yaratmanın öyle olduğunu söylemiştir.

Yukardaki cevapları yanlış görmemekle birlikte, bize göre bu soru anlayabileceğimiz seviyede değildir. Çünkü insan olarak bizler amaç, neden, zaman ve mekân sarmalı içinde düşünebilen varlıklarız. Bu dört şeyden münezzeh olan bir varlığın fiilleri hakkında düşünmek, O’na “için”li sorular sormak, meseleye insânî bakışımızdan kaynaklanmaktadır. Çünkü “için” amaç bildirir, Allah ise amaçlardan berîdir.

Kulun Amacı ve Allah’ın Gayesi

Yüce kitabımız Kur’an-ı Kerim’de insanların ve cinlerin yaratılma gayesinin “Allah’a ibadet etmek” olduğu zikredilmektedir.[5] Fakat bizim üzerinde durmak istediğimiz husus insanların gayesi değil, Allah’ın yaratmaktaki gayesinin ne olduğudur. Yukarda da belirttiğimiz gibi Allah (azze ve celle) amaç ve gayeden beridir. Dolayısıyla kâinatı niçin yarattığını anlayamıyoruz.

Peki bizim bunu anlayamıyor oluşumuz tutarsızlık mıdır? Hayır değildir. Zira Cenab-ı Hakk, O’na ibadet etmek ve imtihan olunmak için yaratıldığımızı haber vermiş ve bunu anlayacak kabiliyeti de bizlere vermiştir ki bu yeterlidir. Zira insanın amacı emirlere uyarak vazifelerini yerine getirmektir.

İnşaat mühendisinin işçiye anlattığı şekilde duvar örmesini istemesi, işçinin de bunu gerekli eğitimi almaması sebebiyle anlamaması ama yine de mühendisin dediği şekilde yapması tutarsızlık değildir. Allah da bize neyi, nasıl yapacağımızı bildirmiş ve bunu yapacak akıl, kudret ve iradeyi vermiştir. Dolayısıyla bize düşen vazifelerimizi yerine getirmektir.


[1] Bkz. Nisa, 97; İhlas, 2.

[2] Bkz. Müslim, Sahih, el-Birr ve’s-Sıla, No: 55.

[3] Allah’ın zâtî sıfatlarından olan “Kıyam bi nefsihi” bu manadadır.

[4] Fahreddin er-Râzî, Kitabu’l-Erbaîn fî Usûli’d-Dîn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan, 2009, s. 245.

[5] Zâriyat, 56

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu