Soru: Müminlerin anneleri onları doğuran kadınlar mı? Yoksa Peygamberin eşleri mi? Kısacası Ahzab, 6 ile Mücadele, 2 arasında bir çelişki var mı?
Cevap: Soruyu ilk kez duyanların bunu tuhaf karşılamış olması son derece normaldir. Lakin bize gelen sorular arasında bu da bulunduğu için kısa da olsa kaleme almayı uygun gördük.
Çelişki – Tenakuz
Daha önce birçok yazımızda Kur’an’da çelişki olduğu iddia edilen ayetleri incelemiştik.[1]
İlgili yazılarımızı okuyan kimseler, iki önermenin çelişkili olup olmadığını anlamak için birçok meselede “birlik” içinde olması gerektiğini rahatlıkla anlayabilirler. Yani önermeler arasında bahsedilen konu, özne, yüklem, zaman, mekân vs. “aynı” olmalıdır. Eğer bir farklılık varsa orada çelişkiden bahsetmek mümkün olmayacaktır.
Ahzab, 6 ve Mücadele, 2
Söz konusu ayetlerde de durum bundan farklı değildir;
“Peygamber, mü’minlere kendi canlarından daha önce gelir. Onun eşleri de mü’minlerin anneleridir.” (Ahzâb, 6)
Bu ayetten peygamber hanımlarının, mü’minlerin “biyolojik” anneleri olduğu sonucunun çıkmayacağı aşikardır.
Vurgu yapılan husus, erkeğin nasıl öz annesi ile evlenmesi haram ise peygamberin hanımları ile de evlenmesinin yasaklığıdır.[2]
“İçinizden kadınlarına zıhar yapanlar bilsinler ki, o kadınlar onların anaları değildir. Onların anaları ancak, kendilerini doğuran kadınlardır.” (Mücadele, 2)
Araplarda zıhar denilen bir boşama şekli bulunmaktaydı. Erkek, karısına “sırtın bana anamın sırtı gibidir” dese yani karısını annesi mevkiinde görse onu boşamayı irade ettiği anlaşılırdı.
Kur’an-ı Kerîm de bu cümleyi tenkit ederek kimsenin karısının, annesi gibi olmadığına dikkat çekmektedir.
Hatta karı ile anne kavramları için birbirlerine en zıt mefhumlar dahi denilebilir. Zira hanımın hakiki anne olması şöyle dursun, anne mefhumuna mülhak olan “süt anne” veya “peygamber zevceleri” gibi kavramlar ile de alakası yoktur. Bu sebeple zıhar asılsız ve batıl bir sözden ibarettir. [3]
Dolayısıyla bu ayetteki “onların anaları ancak, kendilerini doğuran kadınlardır” ifadesi ile kişinin biyolojik annesine vurgu yapılmış, zevceler ile annelerin hiçbir alakası olmadığına değinilmiştir.
Netice
Sonuç olarak Ahzab, 6 ile Mücadele, 2 ayetleri arasında herhangi bir çelişki yoktur. Zira bahsettikleri konular birbirinden farklıdır. Birinde mecaz, diğerinde hakikat murad edilmiştir.
[1] https://telif.ismailaga.org.tr/kurana-gore-ilk-musluman-kimdir ve https://telif.ismailaga.org.tr/iyilik-ve-kotuluk-kimden-nisa-suresinin-78-ile-79-ayetleri-arasinda-bir-celiski-mi-var yazılarımıza bakılabilir.
[2] Ebû Mansûr el-Mâturîdî, Te’vîlatü Ehli’s-Sünne, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, VIII/354.
[3] ez-Zemahşerî, el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi’t-Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Baskı: 3, IV/485.
