Daha evvel yazdığımız bir yazıda “en” diye tabir ettiğimiz en uzun âyet, en kısa âyet, en korkutucu âyet, en ümit verici âyet gibi “en” kavramlarından bahsetmiştik. Dileyen buraya tıklayarak o yazımızı okuyabilir. Şimdi de “ilk” diye tabir ettiğimiz ilk inen âyet, ilk inen sûre gibi meselelerin üzerinde duracağız. Sonunda da “son” tabirinden bahsedeceğiz.
“İlk”ler
►İlk İnen Âyetler: Alak sûresinin ilk 5 âyet-i kerimesidir. Onlar da;
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ (1) خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ (2) اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ (3) الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ (4) عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ [العلق: 1-5] âyetleridir.
“(Habîbim) O Rabbinin ismiyle (başlayarak Kur’ân’ı) oku ki, (her şeyi) O yaratmıştır! İnsanları (sülük gibi rahim duvarına yapışıp kan emerek beslenen aşılanmış yumurtadan ibaret) pıhtılaşmış kan parçalarından yaratmıştır! Oku! Zaten en fazla iyilik sahibi olan, ancak senin Rabbindir! O Zât ki (yazıyı) kalemle öğretmiştir! O, insana (işitme, görme ve anlama gibi birtakım kuvvetler vererek ve âyetler indirip deliller sunarak) bilmediği şeyleri öğretmiştir!
►Tamamıyla İnen İlk Sûre: Müddessir Sûresidir.[1]
►Vahiy Fetretinden (Alak sûresinin ilk 5 âyetinden sonra vahiy gelmeyen müddet) Sonra İnen İlk Sûre: Müddessir sûresidir.
►Nübüvvete Dair İlk İnen Âyet اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ, “Yaratan Rabbinin adıyla oku!”(Alak, 1),
Risalete Dair İlk İnen Âyetler ise: يَاأَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ (1) قُمْ فَأَنْذِرْ (2) وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ (3) وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ (4) وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ (5) وَلَا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ (6) وَلِرَبِّكَ فَاصْبِرْ (7)
“Ey örtüsüne bürünen! Kalk da uyar. Rabbini yücelt. Elbiseni temizle. Kötü şeyleri terk et. Yaptığın iyiliği çok görerek başa kalkma ve Rabbin için sabret.” (Müddessir, 1-7) âyetleridir.
►Mekke’de Nazil Olan İlk Sûre Alak, Son Sûre İse Mu’minûn veya Ankebut Sûresi’dir.
► Medine’de Nazil Olan İlk Sûre Mutaffifîn, Son Sûre İse Tevbe Sûresi’dir.
►Peygamber Efendimizin Mekke’de Açıktan Bildirdiği İlk Sûre: Necm Sûresi’dir.
►Kıtal (Savaş, Cihad) Hakkında İlk İnen Âyet:
أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ
“O kendileriyle savaşılmakta olan kimselere, gerçekten onlar zulme uğratıldıkları için (müşriklere savaş açmaya) izin verilmiştir.” (Hac, 39) Âyet-i kerimesidir.
►Medine’de Kıtal Hakkında İlk İnen Âyet İse:
وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ
“Sizinle savaşmakta olan kimselerle Allâh(‘ın davasını yüceltme) yolunda savaşın.” (Bakara, 190) âyetidir.
►Öldürme Hakkında İlk İnen Âyet:
وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِيِّهِ سُلْطَانًا فَلَا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كَانَ مَنْصُورًا
“(Öldürdüğü bir kişi karşılığında kısas, İslâm’a girdikten sonra dinden çıkma ve evliyken zina yapma gibi) hak(lı nedenler) ile olmadıkça Allâh’ın (öldü rülmesini) yasaklamış olduğu o (masum) şahsı öldürmeyin! Her kim zulme uğramış bir halde öldürülürse, gerçekten de Biz onun velisine (öldürenden hakkını alması için) büyük bir güç vermişizdir. Artık o da (öldürenden başkasının idamını isteyerek, bir kişiye karşı iki veya daha fazla kişilerin kanına girerek yahut katilin birtakım uzuvlarını kesmek suretiyle işkencelere kalkışarak) öldürmede haddi aşmasın!” (İsra, 33) ayetidir.
►Şarap Gibi İçecekler Hakkında İlk İnen Âyet: يَسْـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلخَمْرِ وَٱلمَيسِرِۖ (Bakara, 219) âyetidir.
“(Habîbim!) Sana o şarap (gibi akıl giderici) ve kumar (hakkında Allâh-u Te`âlâ’nın hükmünün ne olduğun) dan soruyorlar. De ki: “O ikisinde (kullanımlarında) pek büyük bir günah vardır, fakat (onlarda), insanlar için (keyif ve lezzet, cesaret verme ve kolayca para kazandırma gibi çok cüz`î ve kalıcı olmayan) bazı faydalar da vardır. Ama o ikisinin (sabit) günahı, (ihtimalli) faydalarından (kat kat) daha büyüktür.”
►Yiyeceklerin Hükmü Hakkında Mekke’de İlk İnen Âyet,
ﵟقُل لَّآ أَجِدُ فِي مَآ أُوحِيَ إِلَيَّﵞ (En‘am, 145) âyetidir.
“(Habîbim!) De ki: “(Kur’ân’da) bana vahyolunanlar arasında; bir leş, yahut dökülen kan, veya domuz eti ki -o gerçek ten bir pisliktir- ya da kendisiyle Allâh’tan başkası için ses yükseltil(erek kesil)miş (olduğundan) bir fısk(a bulaşmış) olan dışında, yiyecek olan herhangi bir kimseye kendisini yemesi haram kılınmış bir şey bulamıyorum!”
►Medine’de İlk İnen İse ﵟإِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيكُمُ ٱلمَيْتَةَﵞ (Bakara, 173) âyetidir.
“O (Allâh) size ancak, ölmüş olanı (laşe), (kesim anında fışkıran) o kanı, domuz etini ve kendisiyle Allâh’tan başkası için ses yükselti(lerek kesi)lmiş olan (hayvanlar) ı haram kılmıştır.”
►İçerisinde Secde Âyeti İnen İlk Sûre: Secde Sûresi’dir.
►Tevbe Sûresi’nden İlk Nazil Olan Âyet: لَقَدْ نَصَرَكُمُ ٱللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٖ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ (Tevbe, 25) âyetidir.
“Andolsun ki muhakkak Allâh birçok (savaş) yerler(in)de ve Huneyn gününde size elbette yardım etmişti.”
►Âl-i İmran Sûresi’nden İlk İnen Âyet: هَٰذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ وَهُدٗىً وَمَوْعِظَة لِّلمُتَّقِينَ âyetidir. “
“İşte bu(Kur’ân), insanlar için tam bir açıklama, (şirkten) hakkıyla sakınanlar için de (yol gösteren) yüce bir hidâyet ve büyük bir öğüttür.” (Âli İmran, 138)
“Son”lar
► Son İnen Âyet: Bakara sûresi 278, 279, 280 ve 281. âyetleridir.
►Miras Hukukuna Dair Son İnen Âyet İse: يَستَفتُونَكَ قُلِ ٱللَّهُ يُفتِيكُم فِي ٱلكَلَٰلَةِۚ (Nisa, 176) ayetidir. “(Habîbim!) Senden fetvâ istiyorlar! De ki: “(Babası ve çocuğu olmayanın mirası anlamına gelen) kelâle hususunda Allâh size fetva veriyor!”[2]
[1] Fatiha sûresinin olduğu da söylenmiştir.
[2] Bkz. Suyuti, el-İtkan fi ulumilkuran; Zerkeşi, el-Burhan fi ulumilkuran.
